بررسی اعتبارسنجی نظریه ی استمرار نسخ آیات قرآن

مقولۀ نسخ از دیرباز تاکنون مورد توجه اندیشمندان بوده است. نسخ دو رکن دارد؛ یکی ناسخ است و دیگری منسوخ. بر اساس دیدگاهِ مشهور، نسخ آیات مختصّ عصر نزول بوده و ناسخیت نیز در انحصار آیات قرار دارد. علاوه بر دیدگاه رایج، نظریۀ متفاوتی به نام استمرار نسخ وجود دارد که معقتد است آیات الاحکام بر مبنای سیرۀ عقلاء تشریع شده و عقل با تشخیص مصالح و مفاسدِ زمانی- مکانی، قدرت نسخ این آیات را دارد. مقاله‌ی فرارو با روش کتابخانه‌ای و با رویکردی تحلیلی- تبیینی- انتقادی نظریه‌ی استمرار نسخ را مورد بررسی قرار داده و با استناد به ادله‌ای این نظریه را نقد نموده است. نتیجه آنکه: نظریۀ استمرار نسخ با اشکالات عدیده‌ای روبروست که عبارتند از: تصریح ادلۀ نقلی فراوان بر عدم قدرت عقل در درک جزئیات احکام، تعریف سطحی مفاهیم کلیدی بحث نسخ، عدم اتفاق نظر و وحدت رویّه در سیره‌ی عقلای اعصار و امصار، که سبب عدم ترسیم سیرۀ واحدی بنام سیره عقلاء می‌گردد و تشریع احکام بر این مبنا را زیر سوال می‌برد؛ تعارض میان مسئلۀ ارسال رُسُل و استمرار تشریع احکام بر مبنای سیرۀ عقلاء؛ تناقض میان مسئلۀ ختم نبوت و نسخ آیات بوسیلۀ عقل؛ مبهم بودن تعریف عقل و عدم قدرت ناسخیت آن با توجه به اختلاف عقول بشر؛ عدم ثبات، و بروز آشفتگی در شریعت و در نتیجه مخدوش شدن فایدۀ تشریع قوانین است.